Podstawowe zasady i przepisy gry w koszykówkę
W koszykówkę uczymy się często grać jeszcze przed pójściem do szkoły. Ciągle jednak mało osób wie, jak przepisowo grać. Podstawowe zasady i przepisy gry w koszykówkę
W normalnej koszykówce jedna drużyna składa się z 12 zawodników (z czego 5 na raz może grać). Pozostali zawodnicy tzw. rezerwowi mogą wejść do gry zmieniając, za zgodą sędziego zawodów (arbiter przy stoliku, podczas przerwy w grze, wyraża zgodę). Drużyna może wykonać dowolną liczbę zmian swego składu. Zawodnicy muszą mieć jednolite stroje oraz numery na koszulkach od 4 do 15, zaznaczone kontrastowym kolorem. Wskazane jest, aby numery były umieszczone z tyłu (większe) i z przodu (mniejsze). W NBA przepisy są bardziej rygorystyczne, zawodnicy muszą posiadać buty w podobnym kolorze co reszta drużyny (dopasowanym do strojów), same stroje mają wyznaczone miejsca, gdzie ma być logo drużyny, logo NBA, nr graczy (wielkość też jest określona)
Zasady gry
Czas gry wynosi 4 x 10 min. Pomiędzy pierwszą i drugą oraz trzecią i czwartą kwartą przerwa trwa 2 minuty, natomiast pomiędzy druga, a trzecią kwartą 15 minut. Czas gry może być skrócony w zależności od wieku uczestniczących zawodników oraz od systemu przeprowadzanych rozgrywek. Od 1 października 2003 zwiększono liczbę czasów na żądanie trenera z czterech do pięciu oraz zniesiono obowiązek brania czasu w każdej kwarcie. W pierwszych 20 minutach trener będzie mógł wziąć dwa czasy, a w drugich trzy. Oznacza, to, że szkoleniowiec będzie mógł wziąć trzy czasy w czwartej, ostatniej kwarcie. Do czasu gry nie wlicza się przerw w grze, czyli kiedy piłka jest "martwa"(ten przepis można regulować tak jak długość czasu gry). Okresy te są odliczane przez mierzącego czas (osoba przy stoliku sędziowskim). Piłka jest martwa wówczas, gdy gra została przerwana na sygnał sędziego lub po zdobyciu kosza. Celem gry jest wrzucenie piłki do kosza przeciwnika. Kosz uzyskany rzutem z gry ma wartość 2pkt, kosz z rzutu wolnego – l pkt, a sprzed linii 6,25 m - 3pkt. Wygrywa ta drużyna, która w przepisowym czasie gry zdobędzie większą liczbę punktów. Jeśli po upływie czasu gry wynik jest remisowy, sędzia zarządza 5-minutową dogrywkę. Jeśli w czasie pierwszej dogrywki nie nastąpiło rozstrzygnięcie zarządza drugą (i tak aż do wygranej).
W grze obowiązują następujące podstawowe przepisy:
- Piłka może być podawana, rzucana lub kozłowana rękami.
- Uderzenie piłki pięścią lub nogą jest przekroczeniem przepisów.
- Poruszanie się z piłką jest możliwe tylko wówczas, gdy zawodnik odbija ją o podłogę (kozłuje), co dwa kroki.
- Kozłować wolno tylko jedną ręką. Po schwytaniu piłki nie można ponownie kozłować.
W grze obowiązują następujące ograniczenia w czasie:
- w ciągu 5 s od gwizdka sędziego należy wprowadzić piłkę do gry (wyrzut z autu), jeżeli zawodnik trzymający piłkę przez 5 s nie podaje, nie rzuca i nie kozłuje piłki, uważa się ją za przetrzymaną,
- w ciągu 5 s należy wykonać rzut wolny podyktowany przez sędziego,
- każda drużyna ma 24 sekundy na przeprowadzenie akcji, oraz 8 sekund na wyjście z własnej połowy,
- nie wolno zawodnikowi pozostawać ponad 3 s w "polu 3 sekund" przeciwnika, kiedy piłka znajduje się w posiadaniu drużyny zawodnika,
- zmiana musi być wykonana w ciągu 20 s chyba, że zawodnik sam nie może opuścić parkietu.
Karą za przekroczenie wyżej wymienionych przepisów o czasie jest utrata piłki i przyznanie jej drużynie przeciwnej (i brak zmiany, w ostatnim przypadku).
W kontaktach z przeciwnikiem nie wolno: popychać, trzymać, uderzać, utrudniać mu poruszania się, spychać.
W przypadkach nieprawidłowego zetknięcia się z przeciwnikiem następują tzw. faule.
Są one karane:
- Do pięciu fauli drużyny, przeciwnicy dostają piłkę z boku boiska, do ponownego rozpoczęcia akcji,
- po pięciu faulach następują rzuty osobiste.
- Gdy zawodnik popełni piąty faul osobisty, schodzi z parkietu i przestaje grać (dokonuje się zmiany).
Ważną sprawą są faule przy rzucie, czyli w momencie gdy atakujący zaczął wykonywać rzut.
Po każdym takim faulu wykonywane są rzuty osobiste. Ilość zależy od kwestii za ile był rzut i czy piłka wpadła do kosza czy nie. Gdy rzut był za 3pkt. zawodnik oddaje 3 rzuty, gdy za dwa to oddaje 2 rzuty, gdy trafił (obojętnie za 2 lub 3pkt.) oddaje jeden dodatkowy rzut.
Mogą zaistnieć przypadki, że sędzia określa przewinienie jako obustronne. Wtedy piłkę do gry wprowadza się według wskazań strzałki.
Przewinienie techniczne (lub niegodne sportowca) karane jest dodatkowym rzutem wolnym. Piłkę po rzucie wyprowadza drużyna zawodnika, który wykonywał rzut wolny. Inne przekroczenia, jak np. niesportowe zachowanie się trenera, określa się jako przewinienie techniczne. Karą za tego rodzaju przewinienie jest rzut wolny wykonany przez zawodnika drużyny przeciwnej (techniczny). Dalszą konsekwencją w szczególnie drastycznych przypadkach przekroczeń tego typu jest dyskwalifikacja i wykluczenie z gry.
Oczywiście to są tylko podstawowe przepisy gry. Tak naprawdę istnieje szereg, skomplikowanych wytycznych, nawet co do poruszania się sędziów po boisku. Niestety bardzo ważną sprawą, jest indywidualna interpretacja przepisów przez sędziego. To on decyduje, w oparciu o przepisy i regulaminy, czy został popełniony faul.
http://www.eioba.pl/a1517/podstaw
· PG. – Point Guard (rozgrywający)
· SG. – Shooting Guard (rzucający obrońca)
· SF. – Small Forward (niski skrzydłowy)
·
·
· PF. – Power Forward (silny skrzydłowy)
· C. – Center (środkowy)
|
|
|
|
|
|
|
Linia rzutów za 3 punkty (od środka obręczy)
|
6,25 m
|
7,24 m (23ft 9in)
|
6,25 m
|
6,02 m (19ft 9in)
|
|
Linia rzutów wolnych (od obręczy)
|
4,00 m
|
3,96 m (13ft)
|
3,96 m
|
3,96 m
|
|
Czas trwania meczu
|
4x10 min.
|
4x12 min.
|
4x10 min.
|
2x20 min.
|
|
Czas na rozegranie akcji
|
24 sek.
|
24 sek.
|
24 sek.
|
35 sek.
|
|
Wymiary boiska
|
28 x 15 m (min. 26x14 m)
|
28,65 x 15,24 m
|
28 x 15 m
|
25,6 x 15,24 m
|
|
Obwód piłki
|
w zależności od kategorii rozgrywek
|
72,25 cm
|
72,39 cm
|
72,25 cm
|
|
Waga piłki
|
560-602 g
|
560-602 g
|
496-530 g
|
560-602 g
|
http://pl.wikipedia.org/wiki/GraSkład reprezentacji
Skład Reprezentacji Seniorów
|
nr
|
zaw.
|
ur.
|
wzrost
|
pozycja
|
|
14.
|
Michał Chyliński
|
1986-02-22
|
195 cm
|
rozgrywający / rzucający
|
|
8.
|
Filip Dylewicz
|
1980-01-25
|
202 cm
|
silny skrzydłowy
|
|
14.
|
Przemysław Frasunkiewicz
|
1979-01-08
|
202 cm
|
niski skrzydłowy
|
|
9.
|
Radosław Hyży
|
1977-02-08
|
203 cm
|
silny skrzydłowy
|
|
10.
|
Michał Ignerski
|
1980-08-13
|
207 cm
|
niski skrzydłowy / silny skrzydłowy
|
|
17.
|
Paweł Kikowski
|
1986-04-27
|
193 cm
|
rzucający
|
|
13.
|
Iwo Kitzinger
|
1985-02-26
|
188 cm
|
rzucający
|
|
15.
|
Łukasz Koszarek
|
1984-01-12
|
187 cm
|
rozgrywający
|
|
14.
|
Maciej Lampe
|
1985-02-05
|
211 cm
|
silny skrzydłowy / środkowy
|
|
11.
|
Kamil Pietras
|
1988-01-27
|
209 cm
|
środkowy
|
|
5.
|
Andrzej Pluta
|
1974-04-26
|
182 cm
|
rozgrywający / rzucający
|
|
16.
|
Krzysztof Roszyk
|
1978-08-20
|
200 cm
|
rzucający / niski skrzydłowy
|
|
6.
|
Robert Skibniewski
|
1983-07-19
|
183 cm
|
rozgrywający
|
|
12.
|
Szymon Szewczyk
|
1982-12-21
|
209 cm
|
środkowy
|
|
12.
|
Krzysztof Szubarga
|
1984-07-05
|
178 cm
|
rozgrywający
|
|
7.
|
Robert Witka
|
1981-07-27
|
207 cm
|
silny skrzydłowy
|
|
4.
|
Bartłomiej Wołoszyn
|
1986-08-09
|
196 cm
|
rzucający
|
|
10.
|
Adam Wójcik
|
1970-04-20
|
209 cm
|
środkowy
|
Skład Reprezentacji Seniorek
|
nr
|
zaw.
|
ur.
|
wzrost
|
pozycja
|
|
9.
|
Agnieszka Bibrzycka
|
1982-10-21
|
184 cm
|
rzucająca / niska skrzydłowa
|
|
6.
|
Aleksandra Chomać
|
1985-04-24
|
190 cm
|
silna skrzydłowa / środkowa
|
|
12.
|
Małgorzata Dydek
|
1974-04-28
|
213 cm
|
środkowa
|
|
4.
|
Agata Gajda
|
1980-08-29
|
174 cm
|
rozgrywająca
|
|
10.
|
Dorota Gburczyk
|
1979-08-18
|
187 cm
|
silna skrzydłowa
|
|
.
|
Patrycja Gulak
|
|
192 cm
|
środkowa
|
|
12.
|
Joanna Jarkowska
|
1981-10-27
|
183 cm
|
silna skrzydłowa
|
|
6.
|
Aleksandra Karpińska
|
1983-11-22
|
181 cm
|
rzucająca / niska skrzydłowa
|
|
13.
|
Ewelina Kobryn
|
1982-05-07
|
192 cm
|
silna skrzydłowa / środkowa
|
|
.
|
Monika Krawiec
|
1984-04-01
|
173 cm
|
niska skrzydłowa
|
|
14.
|
Emilia Lamparska
|
1982-08-15
|
185 cm
|
niska skrzydłowa
|
|
15.
|
Magdalena Leciejewska
|
1986-06-29
|
191 cm
|
silna skrzydłowa / środkowa
|
|
11.
|
Elżbieta Międzik
|
1983-06-05
|
179 cm
|
rzucająca / niska skrzydłowa
|
|
5.
|
Agnieszka Pałka
|
1982-05-11
|
195 cm
|
środkowa
|
|
8.
|
Paulina Pawlak
|
1984-07-01
|
170 cm
|
rozgrywjąca
|
|
7.
|
Natalia Waligórska
|
1984-10-23
|
171 cm
|
rozgrywająca / rzucająca
|
|
15.
|
Anna Wielebnowska
|
1978-04-17
|
188 cm
|
silna skrzydłowa / środkowa
|
Problem możliwości sędziowania po oficjalnym zakończeniu kariery sędziowskiej co jakiś czas powraca jak bumerang w dyskusji działaczy, trenerów, zawodników czy też samego środowiska sędziowskiego.
Limit wieku precyzyjnie określają zapisy „Pragmatyki nadawania Klas Sędziowskich Polskiego Związku Koszykówki”. W § 12 mowa jest o momencie odwołania sędziego od pełnienia funkcji sędziowskich w przypadku ukończenia 50 lat życia. Wiek staje się więc decydującym czynnikiem warunkującym możliwość sędziowania zawodów ligowych. Zasady te obowiązują wszystkich sędziów, bez względu na klasę sędziowską, staż, umiejętności. I można się tylko poważnie zastanowić, czy w ściśle określonych przypadkach odstępować od ich stosowania, czy też zgodnie z rzymską zasadą dura lex, sed lex (twarde prawo, ale prawo) stosować w stosunku do wszystkich sędziów. Jak się wydaje, liczne regulaminy, zasady, wytyczne, określają tylko jedną stronę rzeczywistości, drugą – nie mniej ważną moim zdaniem – stanowi strona czysto ludzka.
W dzisiejszych czasach imprez koszykarskich nie można dzielić na ważne i mniej ważne, jakikolwiek mają charakter, oprawę czy też liczbę publiczności. Sędzia koszykówki musi zawsze czuwać nad prawidłowym przebiegiem zawodów, poszanowaniem przepisów gry. Jaką rolę w dzisiejszych czasach pełni sędzia – wbrew propagowanym definicjom o niewidocznym aktorze widowiska – ogromną. Ma on bez wątpienia wyjątkowe uprawnienia, gdyż ostateczna decyzja, nawet ta błędna, musi być ostatecznie zaakceptowana na boisku przez uczestników meczu. Dlatego tak ważna wydaje się u sędziego bezwzględna znajomość przepisów, odpowiednia kondycja fizyczna i refleks. Ale oprócz tych kompetencji sędziego równie ważne są jego cechy osobowościowe. Opanowanie, odwaga, zdecydowanie, siła charakteru, życzliwość, wytrwałość – mogą stać się niebagatelnym elementem w procesie podejmowania decyzji. Tak więc sędzia to człowiek o silnej osobowości, panujący nad tym, co dzieje się na boisku, obiektywny, wyrozumiały, ale i niezwykle konsekwentny w swoich kolejnych decyzjach.
To tylko kilka z wielu cech wydawać by się mogło niezbędnych do wykonywania zawodu sędziego nie tylko koszykówki. Rodzi się więc pytanie – czy jeden człowiek potrafi w pełni skupić w sobie przytoczone cechy i kiedy, w jakim wieku umiejętności te zostają zdecydowanie osłabione? Wielokrotna i wnikliwa analiza tego zjawiska nie daje jednoznacznej odpowiedzi. Pojawiają się więc pytania: jak wiele osób po przekroczeniu pewnego wieku zatraca sprawność cech niezbędnych do sędziowania, czy można jednoznacznie określić granicę wieku przydatności sędziego? I chyba nikt nie znalazł na nie dotychczas jednoznacznej odpowiedzi.
Niebagatelny w dyskusji staje się również fakt, iż w ciągu ostatnich lat polska koszykówka nabrała niesamowitego tempa, szybkości, zdecydowania, agresywności i dynamiki. Coraz większe nakłady finansowe wymuszają coraz większą presję wyniku. Gdzie zatem w pogoni za sukcesem umiejscowić można rolę i odpowiedzialność sędziego?
Teoretycy i znawcy sztuki sędziowskiej obok przytaczanych wcześniej cech sędziego mówią o niezwykle ważnej umiejętności, tzw. czuciu gry – rozumienia jej ducha, interpretacji obowiązujących przepisów, rozpoznawania niemal niewidocznej granicy pomiędzy grą faul i na pograniczu faulu, zachowania zawodników możliwych do zaakceptowania i wymagających interwencji.
Jak jeszcze dołożymy do tego zewnętrzny wygląd sędziego, kształtujący ogólny jego wizerunek, i sportowy styl życia, można powiedzieć, że mamy do czynienia z prawdziwym arbitrem. Jak więc na tle przytoczonych argumentów prezentują się sędziowie, którzy kończą sędziowanie? Możemy z czystym sumieniem, w oparciu o wiele opinii środowiska koszykarskiego, powiedzieć, że bardzo dobrze. W ostatnich latach panuje przekonanie, iż kończący sędziowanie są prawdziwymi autorytetami, posiadającymi wysokie umiejętności i uprawnienia do prowadzenia zawodów wszystkich szczebli rozgrywek. Czy nie warto zatem korzystać z ich usług nadal? Czy będąc w pełni ukształtowani, posiadający potrzebną wiedzę sędziowską, poznawszy wszelkie tajniki sztuki sędziowania, muszą odejść? To tylko kilka z wielu pojawiających się coraz częściej pytań.
Wydaje się, że na te pytania powinni raz jeszcze poszukać odpowiedzi członkowie Kolegium Sędziów PZKosz. Temat jest tego wart. Ja osobiście jestem zdania, że limit wieku powinien nadal obowiązywać, chociaż w szczególnie uzasadnionych przypadkach można by się zastanowić nad zrobieniem wyjątku, bo jak wiadomo, wyjątek potwierdza regułę. Czy ktokolwiek znający się na koszykówce i jej sędziowaniu miałby coś przeciwko temu, gdyby ponownie zobaczył na boisku Zycha, Koralewskiego, Głogowskiego, Jabłońskiego czy Rakoczego? Chyba nie.
Życie idzie jednak do przodu, a koszykówka, tak jak każda dziedzina naszego życia, nie lubi próżni i nie trzeba chyba nikomu długo tłumaczyć, że tylko świadoma i odpowiedzialna wymiana kadr, w tym również sędziowskich, daje gwarancję zachowania w przyszłości wielu pozytywnych wartości naszego środowiska. Odejść po prostu trzeba umieć i chyba lepiej, jeżeli następuje to w glorii chwały, zadowolenia z wykonanej pracy i co tu dużo mówić – sportowego spełnienia.
Dlatego tak ważnym wydarzeniem, pozwalającym godnie uhonorować kończących kariery sędziowskie, są organizowane przez środowisko sędziowskie okolicznościowe uroczystości. To bez wątpienia bardzo piękny zwyczaj, po wielu latach przypomniany przez Kolegium Sędziów. Moment w życiu każdego sędziego bardzo osobisty i osobliwy. Ranga i oprawa, jaką nadaje się tym uroczystościom, dobitnie świadczy, że koszykarskie władze sportowe z wielkim uznaniem i estymą traktują wyróżnionych sędziów. Tak było dwa lata temu w Ostrowie Wielkopolskim i rok temu w Lublinie przy okazji meczu reprezentacji koszykówki kobiecej Polski z Ukrainą w ramach eliminacji do mistrzostw Europy Grecja 2003. Spotkania, wspólny obiad na cześć wyróżnionych wydany przez prezesa PZKosz Marka Pałusa stają się doskonałą okazją do zaprezentowania skrzętnie przechowywanych pamiątek, przypomnienia najważniejszych chwil ich sportowej kariery. Liczne toasty, gratulacje, podziękowania przeplatają się z historyjkami przypominanymi bez zbędnej cenzury.
Czemu mają służyć tego typu uroczystości
– okolicznościowe plakietki, medale PZKosz, gratulacje, kwiaty, pamiątkowe zdjęcia – myślę, że zarówno dla tych żegnanych, jak i dla wielu trenerów, zawodników, kolegów i przede wszystkim młodych adeptów sztuki sędziowskiej, którzy nie mogą w żaden sposób pamiętać występów swoich starszych kolegów, stanowią bardzo ważny etap ich sportowej kariery. Każdy z uczestników z pewnością zapamięta je na nieco dłużej niż jeden sezon. Wszystko co dobre i przyjemne w naszym życiu jak zwykle szybko mija – flesze fotoreporterów, wrzawa kibiców, atmosfera spotkań towarzyskich... Jestem jednak przekonany, że liczne wspomnienia, stare i nowe sympatie, a przede wszystkim wiedza przekazana przez kończących karierę młodszym kolegom, którzy czynią systematyczne postępy, pozwalają nam z nadzieją obserwować przyszłość trudnej sztuki sędziowania.
