Stałe fragmenty gry
Wykonanie rzutu wolnego bezpośredniego
Jeśli piłka po uderzeniu, podaniu lub odbiciu przekroczy boczną linię końcową, sędzia odgwizduje aut (ang. Throw-in). Wznowienie gry następuje przez wyrzut piłki rękoma, zza głowy, przez zawodnika drużyny przeciwnej. Gdy piłka opuści linię końcową boiska za bramką przeciwnika, grę rozpoczyna jeden z zawodników drużyny przeciwnej, ustawiając piłkę w obrębie (najczęściej na linii) pola bramkowego (5 m od linii końcowej wokół bramki). Natomiast gdy któryś z zawodników wybije piłkę poza własną bramkę, wówczas sędzia przyznaje drugiej drużynie rzut rożny (ang. corner), z którego piłka jest wznawiana wykopem z narożnika boiska przez zawodnika drużyny przeciwnej.
Po faulu w obrębie pola karnego sędzia dyktuje rzut karny. Jest to rzut wolny wykonywany z odległości 10 m 98 cm od bramki. W czasie wykonywania rzutu wolnego w polu karnym może znajdować się tylko zawodnik wykonujący rzut karny oraz bramkarz. Do momentu oddania strzału bramkarz nie może wybiec przed linię bramkową (czasami bramkarz wybiega poza linię, lecz sędzia przymyka na to oko) , a zawodnicy jego drużyny nie mogą wbiec w pole karne. Rzut karny, może być również rozegrany pomiędzy dwoma zawodnikami z drużyny. Jednak po podaniu, piłka musi potoczyć się do przodu, w kierunku bramki przeciwnika, a zawodnik do którego podanie jest adresowane do momentu rozegrania piłki musi znajdować się poza polem karnym oraz w odległości 9m 15cm. Dozwolone jest dobijanie strzałów, przez wszystkich zawodników. Strzelec rzutu karnego może dobijać, ale tylko jeżeli piłka zostanie rozegrana z innym zawodnikiem (najczęściej bramkarzem drużyny przeciwnej, lub obrońcą. Jeżeli piłka po strzale zostanie odbita od słupka i nie dotknie jej żaden inny zawodnik, strzelec nie może ponownie zagrać piłki. Wykonanie rzutu karnego powinno być płynne, niedozwolone jest markowanie strzału. W przypadku nieprawidłowości, sędzia powtarza wykonanie rzutu karnego.
Spalony
Sytuacja, gdy piłkarz drużyny atakującej w momencie kierowania podania do niego jest na połowie drużyny przeciwnej bliżej linii końcowej bramki, aniżeli dwóch zawodników drużyny broniącej (jednym z nich może być bramkarz), nazywana jest w piłce nożnej spalonym. W szczególności wynika z tego, że na spalonym nie jest piłkarz, który jest za linią obrony, ale nie przekroczył linii połowy boiska. Spalony nie obowiązuje również podczas wyrzutu z autu i rzutu rożnego. W przypadku spalonego sędzia najczęściej kieruje się wskazaniem bocznych arbitrów i – w przypadku odnotowania pozycji spalonej – dyktuje rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej.
Przywilej korzyści
Zasadą, którą często kierują się sędziowie (pomimo braku formalnego nakazu) jest zasada przywileju korzyści. Oznacza ona, rezygnację z odgwizdania, jeśli drużyna pokrzywdzona jest w korzystnej sytuacji. Przykładowo – jeśli podczas wykonywania rzutu wolnego mur wbiegnie w strefę 9,15 m od piłki a mimo to padnie gol, to sędzia nie nakaże powtórzenia rzutu wolnego. Podobnie będzie, gdy nastąpi faul na kartkę, lecz sędzia zdecyduje pokazać się ją po zakończeniu akcji, gdyż pokrzywdzona drużyna pomimo faulu jest w posiadaniu piłki
Czas trwania i wyłanianie zwycięzcy
Czas gry wynosi 90 minut (dwie połowy, każda po 45 minut). Sędzia może przedłużyć każdą połowę meczu stosownie do przerw w grze. Po upływie doliczonego czasu gry zwycięzcą jest ta drużyna, która zdobyła więcej bramek. W przypadku rozgrywania meczów systemem ligowym, za wygraną zwycięzca zdobywa 3 punkty (w niektórych ligach 2 punkty), przegrany nie zdobywa żadnego. Remis natomiast obu drużynom daje po jednym punkcie. W systemie ligowym drużyny grają ze sobą każdy z każdym po dwa razy, jednak np. w lidze austriackiej i szkockiej drużyny rozgrywają między sobą po 4 pojedynki.
W przypadku, gdy mecze rozgrywane są turniejowym systemem dwumeczów, pierwszy mecz zawsze kończy się po drugiej połowie. Zwycięzcą dwumeczu zostaje ta drużyna, która w dwóch meczach zdobędzie więcej goli. Jeśli okaże się, że obie drużyny zdobyły ich tyle samo, zwycięża drużyna, która strzeliła więcej goli w meczu wyjazdowym. Jeśli powyższe warunki nie wyłonią zwycięzcy, odbywa się dogrywka.
Jeśli w przepisowym czasie gry drużyny osiągną wynik remisowy, a konieczne jest wyłonienie zwycięzcy (co ma miejsce w przypadku spotkań rozgrywanych systemem turniejowym bez rewanżów), ma wówczas miejsce trzydziestominutowa dogrywka - 2 połowy po 15 minut. W większości rozgrywek na szczeblu międzypaństwowym obowiązywała do niedawna zasada "złotej bramki" (golden goal), polegająca na tym, że po strzeleniu bramki w dogrywce mecz się kończy, a zwycięzcą zostaje drużyna, którą ją zdobyła. Później na jej miejsce wprowadzono zasadę "srebrnej bramki" (silver goal), polegającej na tym, że zwycięzcą zostaje drużyna, która prowadzi po pierwszej połowie dogrywki. Obecnie odchodzi się od tych zasad na rzecz pełnowymiarowej dogrywki.
Jeśli dogrywka nie przyniesie rozstrzygnięcia, wówczas zawodnicy obu drużyn wykonują serię rzutów karnych (po 5 rzutów karnych, każda dla każdej drużyny), a gdy i po nich nie ma zwycięzcy, wykonuje się na przemian po jednym rzucie karnym aż do osiągnięcia zwycięstwa. W serii rzutów karnych piłkarze na przemian wykonują rzuty karne z przepisowej odległości. Żaden gracz nie może oddać więcej niż jednego strzału, chyba, że wszyscy pozostali gracze pola oddali już strzał w serii rzutów karnych. Gola uznaje się, gdy piłka wpadnie do bramki bezpośrednio, po odbiciu od słupka, poprzeczki lub od bramkarza. Nie uznaje się tzw. "dobitek".
W niektórych systemach rozgrywek, jeśli dogrywka nie wyłoniła zwycięzcy, nie przewidywano serii rzutów karnych lub ograniczano ich ilość. W takich przypadkach, jeśli wciąż nie było możliwe wskazanie zwycięzcy – sędzia rozstrzygał wynik wykonując rzut monetą
Rodzaje Rozgrywek
Mecz piłki nożnej - zdobycie gola
Piłka nożna jest od wielu lat najpopularniejszą dyscypliną sportową w wielu krajach i ma najbardziej rozbudowane rozgrywki w skali świata. Zasadniczo zawody odbywają się w dwóch systemach: ligowym (tzw. każdy z każdym) oraz pucharowym. Ten pierwszy polega na rozegraniu przez każdą parę zespołów określonej w regulaminie liczby meczów (najczęściej 2) w sezonie i wyłonieniu zwycięzcy (za wygraną przyznaje się przeważnie 3 punkty (kiedyś 2), za remis rywale dostają po 1 punkcie, zaś za porażkę 0 punktów. Zwycięża zespół, który uzyska najwięcej punktów, a w dalszej kolejności decydują mecze bezpośrednie, następnie bilans bramek, a na końcu liczba strzelonych bramek. W systemie pucharowym rozgrywa się mecze tylko między rozlosowanymi w pary zespołami, przy czym do dalszej rundy przechodzi (awansuje) zespół, który okaże się lepszy w bezpośredniej rywalizacji. Istnieją również systemy mieszane. Na przykład podczas Mistrzostw Świata I faza turnieju rozgrywana jest w grupach, w każdej z nich systemem ligowym ("każdy z każdym"), natomiast począwszy od II fazy (od 1/8 finału aż do finału) drużyny grają między sobą systemem pucharowym (tzw. "play-off").
Poszczególne role na boisku
Bramkarz
Parada bramkarza w piłce nożnej
W wielu grach sportowych bramkarz jest odpowiedzialny za przeciwdziałanie zdobyciu gola przez drużynę przeciwną. Tak się dzieje w piłce nożnej, piłce ręcznej, hokeju na lodzie, hokeju na trawie i in. W piłce nożnej bramkarz jako jedyny zawodnik na boisku może dotykać piłkę ręką w obrębie swojego pola karnego, natomiast w piłce ręcznej bramkarz może bronić nogą.
Wśród szczególnie dobrze znanych polskich bramkarzy można wymienić piłkarzy najbardziej utytułowanych klubów europejskich, jak: Artura Boruca, a także "człowieka, który zatrzymał Anglię" - Jana Tomaszewskiego, znanego także jako kontrowersyjny felietonista i działacz.
Wśród zagranicznych piłkarzy za przykłady bramkarzy posłużyć mogą szczególnie utytułowani piłkarze: Jose Reina Iker Casillas, Gianluigi Buffon, Fabien Barthez, Dida, Peter Schmeichel, David Seaman, Oliver Kahn, bramkarz-snajper: Rogério Ceni, a z dawnych graczy - Lew Jaszyn i František Plánička.
Obrońca
Obrońca - w piłce nożnej zawodnik, który ma za zadanie zapobiegać atakom napastników przeciwnika na bramkę. W dzisiejszym futbolu zadania obrońców wychodzą znacznie poza zwykłe bronienie własnego pola karnego.
Wyróżnia się następujące typy obrońców:
- środkowy obrońca - CB (ang. central back): są nimi zwykle rośli zawodnicy (rzadko zdarzają się gracze poniżej 180 cm), którzy mają za zadanie bronić pola karnego bezpośrednio przed własną bramką bądź też w nowoczesnym futbolu nawet przed linią 16 metra. Wykorzystywani są także (ze względu na swoją budowę) przy stałych fragmentach gry.
- boczny obrońca - SB (ang. side back): wyróżnia się lewych (LB) i prawych (RB) obrońców bocznych. Do ich zadań należą zarówno zatrzymywanie ataków bocznych pomocników lub skrzydłowych drużyny przeciwnej, jak i wspomaganie własnych bocznych pomocników i skrzydłowych w ataku. Można by rzec, że mają te same zadania jak cofnięci skrzydłowi, jednak ich priorytetem jest obrona, podczas gdy ci drudzy mają bardziej zrównoważone podejście do obu zadań.
- ostatni stoper - SW (ang. sweeper): jest to ostatni obrońca grający najbliżej własnej bramki. W dzisiejszym futbolu pozycja rzadko używana ze względu na nowoczesny sposób gry obronnej (pułapki ofsajdowe), lecz niegdyś bardzo popularna. Do zadań stopera należy "czyszczenie" wszystkich piłek, które w jakiś sposób przedostały się przez linię obrony, poprzez wykpanie jej jak najdalej od własnej bramki. Stoperami byli zazwyczaj zawodnicy obdarzeni zdolnościami przywódczymi, gdyż zawodnik ten miał też za zadanie koordynację gry obronnej.
Z polskich obrońców wymienić można na przykład: legendę okresu przedwojennego Władysława Szczepaniaka, polskiego eks-rekordzistę pod względem liczby występów na Mistrzostwach Świata - Władysława Żmudę, oraz byłego kapitana reprezentacji Polski, członka Klubu Wybitnego reprezentanta - Jacka Bąka.
Za przykład zagranicznych obrońców posłużyć mogą: znany z mocnego strzału Roberto Carlos, "długowieczny" Paolo Maldini, oraz "Cesarz" - Franz Beckenbauer.
Pomocnik
Pomocnik (ang. midfielder) to zawodnik w piłce nożnej, który gra w środku pola między atakującymi napastnikami a broniącymi obrońcami. Rozróżnia się pomocników: defensywnych, środkowych, ofensywnych, bocznych oraz cofniętych skrzydłowych.
Pomocnicy defensywni (ang. defensive midfielder - DMF): grają najczęściej nieco cofnięci, bliżej linii obrony. Ich głównym zadaniem jest odbiór piłki przeciwnikowi i rozpoczęcie akcji ofensywnej. Często dysponują też mocnym strzałem z większej odległości. Niektórzy z piłkarzy grających na tej pozycji: Claude Makélélé, Andrea Pirlo, Mahamadou Diarra, Emerson, Maniche, Torsten Frings, Gilberto Silva, Michael Essien, Javier Mascherano.
Pomocnicy środkowi (ang. central midfielder - CMF): otrzymują zrównoważony podział obowiązków w defensywie i w ofensywie. W momencie posiadania piłki przed rywali przyjmują postawę defensywną, destrukcyjną, nastawioną na odbiór. Gdy ich drużyna posiada piłkę, przesuwają się nieco wyżej, biorąc udział w ataku pozycyjnym, obstawiając przedpole bramki przy stałym fragmencie gry. Niektórzy z piłkarzy grających na tej pozycji: Gennaro Gattuso, Frank Lampard, Steven Gerrard, Xavi, Francesc Fabregas,Xabi Alonso.
Pomocnicy ofensywni (ang. attaking midfielder - AMF): zwani niekiedy rozgrywającymi, grają z kolei bliżej napastnika/ów. Ich głównym zadaniem jest rozegranie akcji, najczęściej zakończonej podaniem do napastników, bądź oddaniem bezpośredniego strzału na bramkę. Często są przez trenera wyłączani z zadań defensywnych. Zazwyczaj są to zawodnicy o dużych umiejętnościach technicznych, za nich też płaci się największe pieniądze przy dokonywaniu transferów (np. najwyższy transfer w historii Zinedine'a Zidane'a do Realu Madryt za 65 mln € w 2001 roku). Niektórzy z piłkarzy grających na tej pozycji: Ronaldinho, Kaka, Deco, Michael Ballack, Maciej Żurawski, Lionel Messi,Aiden McGeady.
W dzisiejszym futbolu różnice między pomocnikami defensywnymi a ofensywnymi coraz częściej się zacierają, gdyż od obydwu wymaga się na boisku tych samych umiejętności, i wyznacza się podobne zadania.
Cofnięci skrzydłowi (ang. wing back - WB): wyróżnia się lewych (LWB) i prawych (RWB). Cofnięci skrzydłowi mają za zadanie wspomagać bocznych pomocników lub (częściej) skrzydłowych napastników. Pozycja ta wymaga olbrzymiej wytrzymałości, gdyż grający na niej zawodnik przez cały mecz musi biegać wzdłuż linii bocznej od jednego pola karnego do drugiego. Pozycja ta jest zazwyczaj stosowana w ustawieniu z trzema obrońcami lub trzema napastnikami, w wypadku standardowego ustawienia 4-4-2 stosuje się tylko bocznych pomocników. Jednym z nominalnych cofniętych skrzydłowych jest Cicinho.
Pomocnicy boczni (ang. side midfielder - SMF): zwani często mylnie skrzydłowymi, tym różnią się od nich, że uczestniczą w grze obronnej zespołu, cofają się w momencie posiadania piłki przez rywali, zostają też dublowani przez bocznych obrońców. Wyróżnia się lewych (LMF) i prawych (RMF) pomocników bocznych. W dzisiejszym futbolu popularne jest ustawienie zwane rombem lub diamentem, w którym wyróżniamy pół-bocznych pomocników. Ich głównym zadaniem nie jest bieganie wzdłuż linii bocznej, a wspieranie środka pola w rozgrywaniu piłki. Niektórzy z piłkarzy grających na tej pozycji: Juninho Pernambucano, Luis Garcia, Luís Figo, Joe Cole, José Antonio Reyes, Mauro German Camoranesi, Jakub Błaszczykowski, Cristiano Ronaldo, Daniele De Rossi.
Wśród polskich piłkarzy grających na pozycji pomocnika kilku zyskało dzięki występom w liczących się europejskich klubach oraz reprezentacji międzynarodową sławę: Zbigniew Boniek, Kazimierz Deyna, Jacek Krzynówek, Euzebiusz Smolarek i jego ojciec, Włodzimierz Smolarek.
Napastnik
Napastnik (w czerwonej koszulce) na chwilę przed oddaniem strzału na bramkę
Napastnik to zawodnik w piłce nożnej, który gra na pozycji najbliższej do przeciwnej bramki i dlatego w drużynie głównie to on jest odpowiedzialny za zdobywanie bramek.
Wyróżnia się trzy typy napastników:
- środkowy napastnik - CF (ang. central forward)
- skrzydłowy: lewy, prawy - WG (ang. winger): LW (left winger), RW (right winger)
- cofnięty napastnik - SS (ang. second striker)
Wśród szczególnie dobrze znanych polskich napastników można wymienić snajpera czasów przedwojennych, Ernesta Wilimowskiego, króla strzelców mistrzostw świata Grzegorza Latę oraz legendę ligi greckiej, Krzysztofa Warzychę.
Wśród zagranicznych napastników szczególnie dobrze znane nazwiska (pseudonimy) to: Pelé,Wayne Rooney, Didier Drogba, Carlos Tevez i Diego Maradona.
Trener
Trener - osoba zajmująca się przygotowaniem fizycznym i psychicznym swoich podopiecznych (najczęściej grupy) w wielu dziedzinach życia, ale przede wszystkim sportu. Najczęściej wyspecjalizowany jest w jednej, konkretnej dyscyplinie (np. piłka nożna, koszykówka, gimnastyka). Jego zadaniem jest umotywowywanie i wyszkolenie ludzi, z którymi pracuje.
W kształceniu ustawicznym trenerem (albo z ang. coachem) nazywa się osobę prowadzącą szkolenie, którego celem jest nie tyle przekazanie wiedzy, co trenowanie odpowiednich umiejętności i zachowań, np. prowadzenie rozmowy sprzedażowej, publiczne przemawianie, czy też umiejętne planowanie czasu.
Piłka Nożna na świecie
Podział państw członkowskich FIFA na konfederacje
Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej, Mistrzostwa świata w piłce nożnej, Puchar Konfederacji w piłce nożnej, Klubowy Puchar Świata w piłce nożnej, Ranking FIFA, FIFA 100
Międzynarodową Federacją Piłki Nożnej jest FIFA. Należy do niej ponad 200 narodowych federacji piłki nożnej. FIFA organizuje światowe rozgrywki piłkarskie (turnieje olimpijskie, mistrzostwa świata kobiet i mężczyzn oraz grup młodzieżowych itp.) oraz ustala przepisy gry w piłkę nożną. FIFA jest nadrzędną organizacją wobec federacji regionalnych:
źródło:http://www.wikipedia.pl
